Kazimierz Prószyński

Ur. 4 kwietnia 1875 w Warszawie, zm. 13 marca 1945 w obozie koncentracyjnym w Mauthausen-Gusen.

Wynalazca, konstruktor kamer filmowych i aparatów kinematograficznych. Twórca pleografu, biopleografu i aeroskopu. Syn Konrada Prószyńskiego (Promyka).

W tej chwili więcej informacji o Kazimierzu Prószyńskim można znależć pod następującymi adresami:

• pl.wikipedia.org – notka w polskiej wikipedii;
• en.wikipedia.org – notka w angielskiej wikipedii;
• fr.wikipedia.org – notka we francuskiej wikipedii;
• ru.wikipedia.org – notka w rosyjskiej wikipedii;

Profesor Władysław Jewsiewicki, filmoznawca specjalizujący się m.in. w historii początków kina, napisał książkę o Kazimierzu Prószyńskim. Książka ta miała dwa wydania:

• Pierwsze, z 1954 roku, ukazało się pod tytułem Kazimierz Prószyński. Polski wynalazca filmowy (Filmowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1954);
• Drugie, zmienione, ukazało się w 1974 roku pod tytułem Kazimierz Prószyński (Interpress 1974) i nie miało podtytułu.

Tę drugą wersję (skan z oryginału, PDF, 19 MB) można:

• przeczytać online, klikając TEN LINK;
• lub pobrać w postaci zzipowanej, klikając TEN LINK.

Oba wydania różnią się od siebie wstępami, tekst w drugim został w sposób istotny przeredagowany, ale materiał ilustracyjny (zdjęcia) jest niemal ten sam. W pierwszym wydaniu jest dłuższy wstęp a na końcu są cztery istotne dodatki, których nie ma w drugim. Te dodatki to:

Te brakujące dodatki można zobaczyć, klikając TEN LINK (skan z oryginału, PDF, 48 MB).

Inne materiały:

• Pomysł przyrządu do przesyłania obrazów na odległość – artykuł Kazimierza Prószyńskiego opublikowany 4 kwietnia 1898 roku w piśmie Wszechświat (s. 209–211);
• Bio-pleograf – artykuł Kazimierza Prószyńskiego opublikowany w czerwcu 1899 roku w numerze 9 miesięcznika Światło (s. 398–407);
• Kazimierz Prószyński/a> – artykuł Anny Kwiecińskiej-Utkin z cyklu Polski Panteon opublikowany Młodym Techniku z sierpnia 2004 roku;
• Prószyński przed braćmi Lumière – artykuł Witolda Iwańczaka z tygodnika Niedziela z 4 października 2012 roku;
• Zapomniany geniusz – artykuł Agnieszki Skórskiej-Jarmuż z Kuriera Warszawskiego z sierpnia 2014 roku;
• Kazmierz Prószyński, pionier kinematografii – praca Przemysława Stefańczuka;
• Zdjęcia z filmu Ślizgawka w Dolinie Szwajcarskiej w Warszawie przy ul. Chopina 3.

CHRONOLOGICZNY PRZEGLĄD WAŻNIEJSZYCH OSIAGNIĘĆ KAZIMIERZA PRÓSZYŃSKIEGO

Według profesora Wiesława Jewsiewickiego

(z książki Kazimierz Promyk. polski wynalazca filmowy, 1954)

• 1894 rok - pierwszy wynalazek Prószynskiego dotyczył konstrukcji aparatu kinematograficznego pleografu, w którym elementem istotnym było słuszne rozpracowanie skokowego i równomiernego przesuwu taśmy. Nastapiło to jeszeze przed ogłoszeniem patentu na kinematograf przez braci Lumière we Francji.
• 1898 rok - konstrukcja aparatu kinematograficznego bio-pleografu, za pomocą którego Prószyński dokonał pierwszej próby usunięcia drgań obrazów z ekranu podczas projekcji.
• 1898 rok - interesujące rozwiązanie zasad przenoszenia obrazów na odlegtość za pomocą elektryczności z wykorzystaniem właściwości selenu. Mogło mieć duży wpływ na późniejszy wynalazek telewizji.
• 1906 rok - udoskonalony pleograf. W zwiazku z jego konstrukcją Prószyński ostatecznie wypracował zasadę budowy chwytaka (greifera), stosowanego później z pewnymi modyfikacjami jedynie w kamerach do zdjeć, szczególnie w kamerach typu „Debrie".
• 1909 rok – odkrycie Prószyńskiego dotyczące usunięcia drgan obrazów z ekranu podczas projekcji - tak zwany obturator - uznane przez Francuską Akademię Nauk w dniu 7 czerwca 1909 roku.
• 1910 rok — uznanie przez Francuską Akademię Nauk wynalazku Prószyńskiego, dotyczacego konstrukcji pierwszej ręcznej kamery filmowej — aeroskopu. Odtąd datuje się szerokie zastosowanie tej kamery w wielu dziedzinach życia oraz szybki rozwój filmu dokumentalnego i naukowo-oświatowego.
• 1912 rok - konstrukcja pierwszego modelu aparatu amatorskiego Oko na film szeregowy (ostateczne opracowanie prototypu produkcyjnego nastapiło dopiero w 1915 roku).
• 1912 rok - opracowanie zasad zapisu dźwieku, w 1913 roku - realizacja dwóch filmów dżwiękowych w wytwórni Warwick Trading Co w Londynie, 1918 rok - realizacja eksperymentalnego filmu dżwiękowego w Stanach Zjednoczonych.
• 1917 rok — zastosowanie kamery aeroskop do pierwszych filmowych zdjeć lotniczych, po dokonaniu przez Prószyńskiego pewnych modyfikacji.